To Ζαγόρι είναι ιστορικός τόπος της Ηπείρου με απαράμιλλο φυσικό κάλλος, μοναδική μορφολογία εδάφους, υψομετρικές διαφορές και πολλά ποτάμια που δικαιολογούν τη δημιουργία ενός πλούσιου δικτύου δρόμων και γεφυριών. Λιθόστρωτοι δρόμοι, καλντερίμια, πέτρινες σκάλες, μονοπάτια και πάνω από 100 γεφύρια είναι τα βασικά στολίδια των Ζαγοροχωρίων. Η μοναδική ομορφιά του τόπου κρύβει συναρπαστικούς θησαυρούς όπως τους δυο εθνικούς δρυμούς, που ο ένας περιλαμβάνει τον ποταμό Αώο και το Φαράγγι του Βίκου και άλλος την περιοχή γύρω από τη Βάλια Κάλντα, ανατολικά της επιβλητικής χιονοσκέπαστης Τύμφης.
Το ειδυλλιακό τοπίο του Ζαγορίου σε συνδυασμό με τα πέτρινα αρχοντικά, τις ξακουστές βιβλιοθήκες και τα λαογραφικά μουσεία, κατέχει ήδη ξεχωριστή θέση μεταξύ των διεθνών προορισμών ορεινού, φυσιολατρικού, πολιτισμικού και θρησκευτικού τουρισμού.
Τα πλέον κοσμοπολίτικα χωριά της περιοχής βρίσκονται στον ίσκιο της επιβλητικής Αστράκας (όρος Γκαµήλα) και χαρακτηρίζονται για τη γραφικότητα των αρχοντικών και τις προσεγµένες γαστρονομικές τους προτάσεις.
Εντυπωσιακοί πέτρινοι ξενώνες, σκεπασμένοι με τη χαρακτηριστική σκούρα γκρίζα, ηπειρώτικη πλάκα, μαγευτική φύση ολόγυρα, πέτρινες βρύσες, περιποιημένες αυλές και ο όμορφος ο ναός του Αγίου Βλασίου µε το εξάγωνο καµπαναριό, είναι αρκετοί λόγοι προτίμησης για κάποιους που αγαπούν τη φύση όσο και την καλοπέραση.
Ανερχόμενα στις προτιμήσεις των τουριστών τα δυο αυτά γραφικά χωριά προσελκύουν όλο και περισσότερους επισκέπτες στους σύγχρονους ξενώνες τους, τους κατασκευασµένους µε την τεχνική της ξερολιθιάς του 18ου αιώνα.
Η µακραίωνη ιστορία τους έχει αφήσει το αποτύπωµά της στο Παρθεναγωγείο και στις εκκλησίες του Αγίου Νικολάου και των Ταξιαρχών (του 1611).
Ένα από τα µεγαλύτερα χωριά του Ζαγορίου χτισµένο σε µια καταπράσινη πλαγιά, σε υψόµετρο 650 µ., συνιστά πολύ δυνατό ορµητήριο για να εξερευνήσετε την ευρύτερη περιοχή.
Η ζωή συγκεντρώνεται γύρω από την κεντρική πλατεία µε τον πλάτανο, ενώ στις γραφικές γειτονιές του οικισµού υπάρχουν µερικά από τα πιο πολυτελή καταλύµατα των Ζαγοροχωρίων.
Ζωντανό και ελκυστικό χωριό, αγαπιέται αμέσως για την υπέροχη θέα που έχει, χάρη στη μοναδική τοποθεσία του, σε υψόµετρο 1.060 µ., απέναντι από το Βραδέτο και σε ελάχιστη απόσταση από το Φαράγγι του Βίκου.
Μια βόλτα στα παραδοσιακά, λιθόκτιστα σοκάκια του θα σας βγάλει σε καλοδιατηρηµένα αρχοντικά – ξενώνες και αξιοθέατα, όπως το κτήριο της Ριζαρείου Σχολής, την οικία των ευεργετών αδελφών Ριζάρη και την πασίγνωστη µονή της Αγίας Παρασκευής, γαντζωµένη στο χείλος του γκρεµού (χρονολογηµένη από το 1412)
Βρίσκεται στην καρδιά των Ζαγοροχωρίων και είναι σαν μια ζωντανή καρτποστάλ.
Είναι χτισµένη αµφιθεατρικά και χωρισµένη σε δύο γραφικές γειτονιές (Άνω και Κάτω) που σμίγουν στην πλατεία µε τον υπεραιωνόβιο πλάτανο και την ιστορική εκκλησία της Κοίµησης της Θεοτόκου.
Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε τον κοντινό οικισμό των αρχαίων Μολοσσών.
Το παραμυθένιο χωριό, που δεν άγγιξε ο χρόνος, σε υψόµετρο 800 µ., είναι ξακουστό για τα καλντερίµια και τα αρχοντικά του, γίνεται χρόνο με το χρόνο ένας δυνατός πόλος έλξης ψαγμένων τουριστών.
Στα αξιοθέατά του χωριού περιλαμβάνονται πέτρινες βρύσες, μικρά εκκλησάκια, λιθόστρωτα καλντερίμια και αρχοντικά. Στο Δίλοφο βρίσκεται και η ψηλότερη κατοικία στα Ζαγοροχώρια, ύψους 13,5 μέτρων, το αρχοντικό Μακρόπουλου (Λουμίδη), που σύμφωνα με την παράδοση, ο γιος ενός πλούσιου Ζαγορίτη έκτισε το πανύψηλο αρχοντικό για να μπορεί η γυναίκα του να αγναντεύει το χωριό της, το Κουκούλι, από τα ψηλότερα πατώματα του!
Ο οικισμός στολίδι στις πλαγιές του όρους Μιτσικέλι, δομημένος από το 1380, με πληγές από τους Γερµανούς, έχει μια υπέροχη πλατεία, όπου δεσπόζει η εκκλησία της Παναγίας και πολλά άλλα αξιοθέατα, όπως τον ναό του Αγίου Νικολάου, το µοναστήρι της Δοβράς (του 1600) και το µνηµείο της Ζαγορίσιας.
Λίγο πριν το χωριό στέκεται αγέρωχο το μνημείο της Ζαγορίσιας Γυναίκας σαν ελάχιστος φόρος τιμής στις Ζαγορίσιες που βοήθησαν τα στρατεύματά μας στην αντίσταση του 1940.
Κτισμένη στις όχθες του Αώου, η Βωβούσα ζωντανεύει μέσα από έναν πανέμορφο πίνακα ζωγραφικής. Είναι αδιαμφισβήτητα, το γοητευτικότερο μυστικό Ζαγοροχώρι.
Οι κατακόκκινες κεραμιδοσκεπές της, που αγκαλιάζουν τα χαμηλά πέτρινα σπιτάκια, σπάνε τη συμφωνία του πράσινου, που πλαισιώνει τα κρυστάλλινα νερά του ποταμού, ο οποίος κυλά στο κέντρο της. Κι αν ο ποταμός τη χωρίζει στη μέση το υπέροχο, πέτρινο, μονότοξο γεφύρι της, την ενώνει. Χτισμένο στις δύο όχθες του βουερού Αώου, χρονολογείται από το 1748 και είναι ένα από τα πιο όμορφα και σημαντικά αξιοθέατα της Πίνδου.
Κτισμένο σε υψόμετρο 1.100 μέτρων, το γλυκύτατο χωριό του Κεντρικού Ζαγορίου είναι ένας τόπος ερωτεύσιμος με την πρώτη ματιά. Επιβλητικά αρχοντικά, πέτρινα καλντερίμια που σε προκαλούν να τα ανέβεις, πανέμορφη πλατεία και αμέτρητα σημεία με θέα, σηματοδοτημένα με μικρές ξύλινες ταμπέλες, που αγναντεύουν από ψηλά το φαράγγι του Βίκου.
Στο όμορφο Σκαμνέλι υπάρχει η πιστή αναπαράσταση ενός σαρακατσαναίικου οικισμού, με τις χαρακτηριστικές καλύβες από καλάμια. Μην παραλείψετε να την επισκεφτείτε!
Οι κατάφυτες ρεματιές, τα δάση, οι όχθες των ποταμών, τα γεφύρια πάνω από χειμάρρους και τα μονοπάτια των μοναστηριών αποτελούν ιδανικά μέρη για περιπατητές. Απολαύστε την ομορφιά των πέτρινων χωριών και του φυσικού τοπίου… περπατώντας!
Στα Ζαγοροχώρια υπάρχουν 31 σηματοδοτημένα μονοπάτια από το πρόγραμμα LIFE – Ζαγόρι, με τον κωδικό Ζ και κίτρινες πινακίδες που ενώνουν τα χωριά μεταξύ τους και μας οδηγούν σε όλα τα αξιοθέατα του Κεντρικού Ζαγορίου. Τα μονοπάτια που συνδέουν ορεινά συγκροτήματα έχουν σηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα ΕΠΠΕΡ με κόκκινη πινακίδα σε κίτρινο πλαίσιο. Στο Ανατολικό Ζαγόρι υπάρχουν μονοπάτια με τον κωδικό Ρ που ενώνουν το Μέτσοβο με το Ζαγόρι. Από την περιοχή περνά το εθνικό μονοπάτι Ε6, που διασχίζει τη Βοβούσα και το εθνικό μονοπάτι 03, που ξεκινά από τους Λιγκιάδες, περνά από το Δίκορφο, τους Κήπους, το Κουκούλι, το φαράγγι του Βίκου, την Γκαμήλα και καταλήγει στο Σμόλικα.
Κάποιες από τις πιο όμορφες διαδρομές για πεζοπορία είναι:
Η Σκάλα του Βραδέτο: Η σκάλα είναι ένα πέτρινο καλντερίμι μοναδικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής ανάμεσα στα χωριά Καπέσοβο και Βραδέτο. Η πιο σύντομη διαδρομή ξεκινά από το Βραδέτο και διαρκεί περίπου 15 λεπτά. Η θέα από τη θέση Μπελόι κόβει κυριολεκτικά την ανάσα!
Το μονοπάτι του Βοϊδομάτη που ενώνει την τσιμεντένια γέφυρα του Βοϊδομάτη με το Γεφύρι της Κλειδωνιάς περνώντας από τη Μονή της Σπηλιώ¬τισσας με την εξαιρετική θέα από το καμπαναριό.
Το μονοπάτι του Βίκου με το οποίο επικοινωνεί το χωριό Βίκος με το Μικρό και το Μεγάλο Πάπιγκο. Το μεγαλείο της φύσης απλώνεται μπροστά σας.
Ανάβαση στην Τύμφη: Γίνεται από το χωριό Μικρό Πάπιγκο. Διαρκεί 6-7 ώρες μέχρι το καταφύγιο και άλλη μια ώρα ως την Δρακόλιμνη. Απλά υπέροχη!
Κήποι – Τσεπέλοβο μέσα από τον Βικάκη: Μια πολύ όμορφη διαδρομή με γραφικούς παραδοσιακούς οικισμούς και πολλά αξιοθέατα διάρκειας μιάμισης ώρας.
Φαράγγι του Βίκου: Η καλύτερη εποχή για το πέρασμα του φαραγγιού είναι το καλοκαίρι με την συντροφιά έμπειρου συνοδού.
Λίμνη Αώου – Ι.Μ. Βουτσάς – Δόλιανη – Αγ. Χριστόφορος – Λεπτοκαρυά: Πολύ μακρινή αλλά μαγευτική διαδρομή με στάσεις, μέσα από γραφικούς παραδοσιακούς οικισμούς και πολλά αξιοθέατα. Υπάρχει σήμανση.
Καρυές – Καβαλλάρι – Ανθρακίτης: Άλλη μια όμορφη διαδρομή μέσα στην άγρια φύση της Πίνδου, περνώντας από γραφικούς παραδοσιακούς οικισμούς και πολλά αξιοθέατα. Η διάρκεια είναι 2-3 ώρες περίπου και υπάρχει σήμανση.
Δόλιανη – Τσίπιανη – Μηλιωτάδες: Διαδρομή αξιώσεων για έμπειρους περιπατητές καθώς διαρκεί 4 ώρες περίπου και δεν υπάρχει σήμανση.
Καστανώνα – Μέγα Λάκκος – Καζάρμα: Μια πολύ όμορφη διαδρομή 2-3 ωρών, με γραφικούς παραδοσιακούς οικισμούς και πολλά αξιοθέατα αλλά χωρίς σήμανση.
Μονοπάτια που ξεκινούν από την Βωβούσα και οδηγούν στην καρδιά του μαγευτικού εθνικού δρυμού της Βάλια Κάλντα, και στο καταπράσινο Αρκουδόρεμα.
Μονοπάτια από Βίτσα και Μονοδένδρι που καταλήγουν στον πυρήνα του ομορφότερου, εθνικού δρυμού της Ελλάδας, του Βίκου – Αώου. Το σύντομο μονοπάτι, που από την πλατεία του Μονοδενδρίου οδηγεί στο γαλήνιο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής έχει μεγάλο ενδιαφέρον καθώς είναι ένα σχεδόν αιωρούμενο μπαλκόνι πάνω από τη χαράδρα του Βίκου, με πανοραμική θέα.